Staw skokowy jest jednym z bardziej kontuzyjnych stawów naszego organizmu. Najczęściej do urazów tego stawu dochodzi u sportowców, którzy narażeni są na wymuszenie niefizjologicznych ustawień stopy z jednoczesnym ogromnym przeciążeniem. Jednakże każdy z nas jest narażony na kontuzję tego stawu. Wystarczy chwila nieuwagi, poślizg, upadek uderzenie i może dojść do uszkodzeń torebki stawowej bądź więzadeł, a czasami nawet i kości.
Wizyta u lekarza często kończy się zrobieniem zdjęcia rtg i założeniem gipsu bez względu na to co się wydarzyło i w jakim stopniu. Czy gips jest dobrym rozwiązaniem? Postaramy się wytłumaczyć.
Biomechanika stawu skokowegi
Staw skokowy to staw łączący kości podudzia (kość piszczelową i strzałkową) oraz stopy (poprzez kość skokową). Stanowią go staw skokowy górny (staw skokowo-goleniowy) i staw skokowy dolny (staw skokowo-piętowo-łódkowy).
Pierwszy z tych stawów, staw skokowo-goleniowy należy do stawów zawiasowych, o osi ustawionej poprzecznie, czyli zachodzą w nim ruchy zginania grzbietowego i podeszwowego stopy, a przy ustalonej stopie zachodzi prostowanie i pochylanie goleni (podudzia) do przodu.
Stawy skokowo-piętowo-łódkowy i staw skokowo piętowy tworzą czynnościową całość – staw skokowy dolny. W stawie tym zachodzi ruch odwracania stopy, a mianowicie unoszenie brzegu przyśrodkowego, do którego dochodzi z jednoczesnym zgięciem grzbietowym i przywodzeniem (jest to najczęstszy mechanizm urazu) oraz ruch nawracania stopy polegający na uniesieniu brzegu bocznego.
Uraz stawu skokowego
● skręcenie
-Uraz inwersyjny
jest to najczęstszy typ uszkodzeń w stopie i dochodzi do niego w momencie kiedy stopa „ucieka” do środka. Grzbiet przyśrodkowy stopy zostaje uniesiony, a ciężar ciała przemieszcza się na krawędź boczną. Uszkodzone najczęściej zostają elementy stawu od strony bocznej.
– Uraz ewersyjny
szacunkowo dochodzi do niego w 5% przypadków urazu stopy i jest odwrotnością urazu inwersyjnego. Czyli krawędź boczna stopy zostaje uniesiona, a ciężar ciała przemieszcza się na krawędź przyśrodkową.
W przypadku urazu skrętnego (inwersyjnego bądź ewersyjnego) najczęściej uszkodzeniu ulega staw skokowy dolny.
● Zwichnięcia
Jest to nieprawidłowe przesunięcie się względem siebie kości oraz pozostałych powierzchni wchodzących w skład stawu. Często skutkuje to rozerwaniem torebki stawowej oraz samych więzadeł. Jest to uraz poważniejszy od skręcenia gdyż zazwyczaj elementy, które uległy przesunięciu nie wracają na swoje miejsce, a rozerwaną torebką stawową leczy się długo. Taki typ uszkodzenia wymaga niezwłocznego nastawienie.
90% uszkodzeń stawu skokowego to uszkodzenie typu skręcenie inwersyjne. Wykonanie w tym przypadku zdjęcia rtg obrazującego układ kostny jest mało zasadne, gdyż zarówno skręcenie jak i zwichnięcie dotyczy uszkodzenia tkanek miękkich, których nie widać na obrazie rtg.
Zdecydowanie większy sens ma zdiagnozowanie urazu na obrazie USG, na którym widoczne są struktury, które przewidujemy, że uległy uszkodzeniu. Dodatkowo niezmiernie ważny jest wywiad, badanie palpacyjne i zrobienie kilku testów klinicznych. Wykonanie zdjęcia rtg jest zasadne tylko w przypadku podejrzenia złamania.
Gdy mamy już diagnozę możemy zastanowić się nad sposobem leczenia. Wspomnieliśmy już, że najczęściej dochodzi do urazu skrętnego z podwinięciem stopy do środka. Uszkodzeniu ulega staw skokowy dolny – obrzęk/wysięk mamy po bocznej stronie stawu. W większości przypadków leczenie funkcjonalne jest najlepszym rozwiązaniem, gdyż pozwala nam leczyć uszkodzone struktury bez ograniczenia ruchu w innych – zdrowych stawach. Opatrunek gipsowy unieruchamia nam oba stawy skokowe jak i stawy stopy. Po 3-5 tygodniach mamy do uruchomienia dużo więcej niż w przypadku leczenia funkcjonalnego. Zalecanym środkiem unieruchamiającym jest stabilizator aircast na ok. 3 tygodnie. Wielkim plusem takiego rozwiązania jest możliwość zdjęcia go do ćwiczeń, drenażu, kinezjotapingu, itd. Dodatkowo można go swobodnie obciążać przy chodzeniu.
Skrupulatnie wykonane w naszej placówce badanie USG, pozwala nam indywidualnie podejść do pacjenta od samego początku. Dzięki dokładnej diagnozie możemy dobrze dobrać pacjentowi ortezę/stabilizator w zależności od rodzaju i wielkości uszkodzenia. Zastosowanie takiego rozwiązania pozwala nam ułożyć indywidualnie plan rehabilitacji i wdrażać go już następnego dnia od uszkodzenia.